میکروسفالی، بیماری که سالانه هزاران نوزاد را در سرتاسر دنیا درگیر می‌کند. بیماری که جز نادرترین عارضه‌های نورونولوژی یا عصبی است. آیا شما چیزی در مورد این بیماری می‌دانید؟ علائم و عوارض آن را می‌شناسید؟ این بیماری باعث می‌شود که نوزادان مبتلا به آن در مقایسه با دیگر نوزادان سایز سر کوچک‌تری داشته باشند. از طرفی گاهی اوقات بیماری باعث می‌شود با اینکه نوزاد سایز سر و رشد مناسبی داشته باشد اما با این حال درگیر نارسایی مغزی شود. ما در ادامه این مطلب قصد داریم تا بیشتر در مورد این بیماری، علائم آن و همچنین راه‌کارهای تشخیص آن صحبت کنیم. پیشنهاد می‌کنیم که تا انتها همراه ما باشید.
میکروسفالی چیست؟
میکروسفالی یا همان Microcephaly بیماری بوده که عموما به فقدان یا کمبود رشد سلول‌های مغزی اشاره دارد. به همین خاطر این بیماری منجر شده که سر کودک آسیب ببیند و تغییر اندازه و شکل داشته باشد. بد نیست بدانید که تا به امروز هیچ درمان قطعی برای این بیماری یافت نشده است. بنابراین تشخیص به موقع بیماری تنها به جلوگیری از پیشرفت آن کمک می‌کند.
همان‌طور که احتمالا خودتان هم متوجه شده‌اید این بیماری از جمله عارضه‌هایی بوده که در دوران کودکی و نوزادی شکل می‌گیرد. همین موضوع باعث شده که در گذر زمان به راحتی تفاوت اندازه جمجمه نوزاد را با دیگر کودکان تشخیص دهید.
به علاوه اینکه از آن جایی که اندازه جمجمه ممکن است کوچک‌تر باشد در نتیجه مغز کودک هم تنها به اندازه‌ای که فضا در اختیار داشته باشد رشد می‌کند.
از طرفی این بیماری دو مدل شناخته شده دارد:
- نوع اولیه یا مادرزادی (Primary/congenital): نوع اولیه مدلی بوده که کودک با آن به دنیا می‌آید.
- نوع ثانویه یا اکتسابی (Secondary/acquired): نوع ثانویه مدلی بوده که طی رشد کودک پیشرفت می‌کند.
همان‌طور که بالاتر هم اشاره کردیم این بیماری بسیار نادر است. تا جایی که تحقیقات ثابت کرده از هر 800 تا 5000 هزار کودک تنها ممکن است یک کودک درگیر آن شود.
علت میکروسفالی چیست؟
سوالی که ممکن است برای خیلی از افراد پیش بیاید این است که علت میکروسفالی چیست؟ چه چیزی باعث بروز این عارضه می‌شود؟
به طور کلی عدم رشد طبیعی مغز یا تغییر در نحوه رشد مغز کودک باعث بروز میکروسفالی می‌شود. اما باید دید که چه چیزی منجر به این رشد غیر طبیعی می‌شود؟ برخی از دلایل رایج این اتفاق عبارت هستند از:
- تغییرات یا جهش ژنتیکی، به عنوان مثال سندروم داون
- کمبود اکسیژن رسانی به مغز
- ترکیب زودهنگام جمجمه
- برخی عفونت‌های ویروسی
- آسیب یا ضربه مغزی
اگر در مورد دلایل بروز این بیماری به اطلاعات بیشتری نیاز دارید سری به سایت درمانکده بزنید.
علاوه بر مواردی که بالاتر ذکر کردیم برخی فاکتورها هستند که احتمال بروز بیماری را بیشتر می‌کنند. در نتیجه اگر کودک و نوزاد شما در معرض این عوامل قرار بگیرد بیشتر شانس ابتلا به این بیماری را خواهد داشت:
- مصرف الکل و مواد مخدر
- عوارض دیابت در دوران بارداری
- سوءتغذیه
- عوارض برخی شرایط متابولیک
- عفونت در دوران بارداری
علائم و نشانه‌های میکروسفالی کدام‌اند؟
به طور کلی اصلی‌ترین نشانه این بیماری سایز کوچک سر است. در واقع سایز سر می‌تواند بر سایز جمجمه هم تاثیر بگذارد. در نتیجه جمجمه تنها با توجه به فضای کمی که در اختیار دارد رشد خواهد کرد. به علاوه این ناهنجاری در رشد مغز می‌تواند بر عملکرد کودک هم تاثیر بگذارد و رفتار و وضعیت روانی او را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از شایع‌ترین علائم این بیماری عبارت هستند از:
- تشنج
- مسائل مربوط به رشد شناختی
- تاخیر در رشد، از جمله تاخیر در صحبت کردن، ایستادن و حتی راه رفتن
- چالش‌های تعادلی، هماهنگی و حرکتی
- مشکل در تغذیه یا بلعیدن
- از دست دادن شنوایی یا بینایی
- داشتن جثه کوچک جسمی نسبت به سن
- بیش فعال
- اسپاسم عضلانی
- لرزش دست یا پا
- گریه‌های شدید و بسیار بلند
- و…
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم این بیماری یک عارضه ژنتیکی بوده و می‌تواند در بدو تولد در کودک مشاهده شود. به همین خاطر مادران باید دائما در دوران بارداری خود به منظور بررسی و زیر نظر گرفتن وضعیت خود و جنین تحت نظر متخصص باشند. همچنین در صورتی که نوزاد بعد از تولد به این بیماری مبتلا شد بهتر است که به منظور تشخیص زودهنگام و دنبال کردن راه‌کارهای کنترلی از یک دکتر مغز و اعصاب کمک گرفت. در ادامه بیشتر در مورد روش‌های درمانی و کنترلی صحبت خواهیم کرد.
تشخیص و راه‌کارهای درمانی میکروسفالی
تشخیص این بیماری فرآیند بسیار حساسی است. به این خاطر که گاهی اوقات در دوران بارداری قابل تشخیص نیست و بعد از تولد تشخیص داده می‌شود. به طور کلی سونوگرافی در دوران بارداری می‌تواند به تشخیص آن کمک کند. بعد از زایمان هم معاینه بالینی کودک و مقایسه اندازه سر آن با اندازه‌های طبیعی به تشخیص بیماری کمک می‌کند. همچنین در صورت نیاز پزشک از سی تی اسکن و ام آر آی هم کمک می‌گیرد.
بعد از تشخیص نوبت به راه‌کارهای درمانی یا همان کنترلی می‌رسد. همان‌طور که گفتیم این بیماری به صورت قطعی درمان نمی‌شود و تنها می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت و علائم را کمتر کرد. برخی از شایع‌ترین روش‌های درمانی که پزشکان تجویز می‌کنند عبارت هستند از:
- دارو درمانی
- جراحی
- توانبخشی
به یاد داشته باشید که کار درمانی، گفتار درمانی، شنوایی سنجی، بینایی سنجی و فیزیوتراپی همگی زیر مجموعه گزینه توانبخشی هستند.
همچنین جراحی هم یکی از روش‌های تهاجمی درمانی بوده که پزشک از آن برای باز کردن درز جمجمه استفاده می‌کند. این کار باعث شده که درز جمجمه سریع بسته نشود و امکان رشد کافی به مغز را بدهد.
اگر در مورد هر کدام از این روش‌ها به اطلاعات بیشتری نیاز دارید تنها کافی است سری به سایت درمانکده بزنید تا اطلاعات جامع‌تری در اختیارتان قرار بگیرد.
آیا می‌توان از بیماری میکروسفالی پیشگیری کرد؟
با اینکه این عارضه یک بیماری عصبی و ژنتیکی بوده اما با این حال آگاهی از برخی موارد می‌تواند احتمال بروز آن را کاهش دهد. دقت کنید در صورتی که جنین در معرض برخی فاکتورها قرار بگیرد احتمال بروز این بیماری هم بیشتر خواهد شد:
- مصرف الکل
- ابتلا به عفونت‌های مختلف
- مصرف مواد مخدر سنتی و صنعتی
- عدم انجام آزمایش ژنتیکی به ویژه در زوج‌های مستعد
- عدم انجام معاینات پزشکی لازم قبل و حین بارداری
سخن پایانی
همان‌طور که دیدید در این مطلب به بررسی بیماری میکروسفالی پرداختیم. دیدید که این بیماری می‌تواند ژنتیکی و اکتسابی باشد، اما اغلب قبل از تولد و زمانی که کودک در رحم مادر قرار دارد اتفاق می‌افتد. با این حال می‌توان با رعایت برخی نکات احتمال بروز آن را کاهش داد. به طور کلی پیشنهاد ما به شما این است که در دوران بارداری سر وقت برای معاینه به پزشک مراجعه کنید تا هم سلامت مادر و هم سلامت جنین کمتر در معرض خطر قرار بگیرد. اگر به دنبال پزشک متخصص هستید سری به سایت درمانکده بزنید. درمانکده علاوه بر داشتن یک مجله پزشکی بروز دارای لیست کاملی از متخصصین است. از متخصص ارتوپدی گرفته تا بهترین دکتر زنان و زایمان و…
