پنج راهنمایی برای جلوگیری از خستگی شنوایی

خستگی گوش که مواردی چون احساس خستگی، درد، التهاب و حتی کم‌شنوایی را به دنبال دارد، معمولاً پس از گوش دادن به موسیقی یا اصوات با شدت صدای بالا رخ می‌دهد. این ناراحتی در میان کسانی که از هدفون برای ساخت موسیقی استفاده می‌کنند، شایع‌تر است؛ اما اسپیکرهای مانیتورینگ نیز می‌توانند باعث خستگی گوش شوند.

شاید شما نیز تاکنون پس از کار طولانی‌مدت بر روی یک پروژه موسیقی، دچار درد، ناراحتی و تحریک‌پذیری در ناحیه گوش درونی خود شده باشید. تقریباً تمامی موزیسین‌ها با چنین علائمی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ اما بسیاری از آنها نمی‌دانند که این علائم خطرناک‌تر از چیزی هستند که به نظر می‌رسد.

این علائم را خستگی گوش می‌نامند؛ یک ناراحتی همه‌گیر که افراد فعال در زمینه موسیقی و بسیاری از افراد دیگر که شنوایی خود را در معرض صدای شدید قرار می‌دهند، به آن دچار می‌شوند.

خستگی گوش که مواردی چون احساس خستگی، درد، التهاب و حتی کم‌شنوایی را به دنبال دارد، معمولاً پس از گوش دادن به موسیقی یا اصوات با شدت صدای بالا رخ می‌دهد. این ناراحتی در میان کسانی که از هدفون برای ساخت موسیقی استفاده می‌کنند، شایع‌تر است؛ اما اسپیکرهای مانیتورینگ نیز می‌توانند باعث خستگی گوش شوند.

خستگی گوش در میان مهندسین میکس و مسترینگ بیشترین شیوع را دارد؛ زیرا این افراد زمان زیادی را صرف شنیدن و تکرار یک جزء ثابت از موسیقی می‌کنند تا ایرادات آن را برطرف کنند.

از منظر بیولوژیک، دلیل خستگی گوش هنوز مشخص نیست؛ اما می‌توان گوش را هنگام شنیدن صدای شدید به‌صورت طولانی‌مدت، به عضلات بدن تشبیه کرد که پس از قرار گرفتن تحت فشار، نیروی خود را از دست می‌دهند و ملتهب می‌شوند. کسانی که دچار خستگی گوش شده‌اند، وضعیتی را توصیف می‌کنند که در آن، صداهای کم‌حجم‌تر، بلندتر به نظر می‌رسند و همین امر نیز درک دقیق حجم صدای حقیقی اجزای موسیقی را دشوار می‌کند.

در صورتی که علائمی که ذکر کردیم برایتان آشنا هستند، احتمالاً شما نیز تا کنون به این ناراحتی دچار شده‌اید. اگر این وضعیت به‌صورت مداوم برای شما تکرار شود و از گوش‌هایتان در برابر صداهای شدید و مداوم محافظت نکنید، باید در سال‌های آینده عمر خود منتظر افت کیفیت شنوایی خود باشید.

اما چه تا کنون به خستگی گوش دچار شده باشید و چه آن را تجربه نکرده باشید، دانستن علائم آن و راه‌های پیشگیری از این مشکل، می‌تواند سلامت شنوایی شما را در سالیان آینده عمرتان تضمین کند.

در این مقاله، به پنج روش برای جلوگیری از خستگی گوش و حفظ سلامت شنوایی در زمان تولید موسیقی خواهیم پرداخت.

1- به حجم صدای در حال پخش توجه کنید

بسیاری از افراد هنگام تولید موسیقی، هر از چند گاهی حجم صدای در حال پخش را کمی بالا می‌برند و این عمل را تا جایی ادامه می‌دهند که حجم صدا به‌نحو خطرناکی زیاد شود. این رویه می‌تواند به‌آسانی به عادت بدل شود و آسیب‌هایی جبران‌ناپذیر به شنوایی فرد بزند. شنیدن موسیقی با حجم صدای بالا بسیار جذاب است و حتی دلایلی علمی نیز برای آن وجود دارد؛ اما مضرات این کار در طولانی‌مدت به‌حدی است که باید از آن دوری کنید.

پیشنهاد می‌کنیم همیشه حجم صدایی که با آن به پروژه صوتی خود گوش می‌دهید را کنترل کنید و آن را به‌مرور زمان افزایش ندهید. البته روشن است که پروسه میکس و مسترینگ نیازمند شنیدن پروژه صوتی در حجم‌های صوتی مختلف است و باید موسیقی در حال ساخت را در حجم صدایی بالا نیز شنید؛ اما باید مدت زمان شنیدن پروژه صوتی با صدای بلند را کاهش دهید و تنها در مواقع لزوم حجم صدا را بالا ببرید.

حال باید با چه حجم صدایی به ساخت موسیقی بپردازیم؟ این پرسش جواب مشخص و ثابتی ندارد. مؤلفه‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند حجم صدای بهینه برای ساخت موسیقی را تغییر دهند؛ برای مثال، اندازه استودیو، نوع اسپیکر مانیتورینگ یا هدفون مورد استفاده و حتی سلیقه شخصی شما. اما پیشنهاد می‌کنیم که ساخت موسیقی با حجم صدای کمتر از ۷۰ دسی‌بل را تمرین کنید و تنها در مواقع ضرورت، حجم صدای موسیقی را افزایش دهید.

پزشکان معتقدند شنیدن موسیقی با شدت صدای بالاتر از 85 دسی‌بل برای مدت زمانی بیش از یک ساعت، می‌تواند به شنوایی فرد آسیب بزند و وی را به کم‌شنوایی نزدیک کند.

پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاع از حجم صدایی که با آن به ساخت موسیقی می‌پردازید، اپلیکیشن‌های سنجش حجم صدا را در تلفن همراه خود نصب کنید و به وسیله آنها، شدت صدای هدفون یا اسپیکر مانیتورینگ خود را مرتباً کنترل کنید. بسیاری از این اپ‌ها به‌صورت رایگان برای گوشی‌های iOS و اندرویدی در دسترس هستند و کار با آنها نیز بسیار آسان و بی‌دردسر است. همچنین می‌توانید با صرف کمی هزینه، یک صداسنج حرفه‌ای خریداری کنید که دقت سنجش بسیار بالاتری از اغلب اپلیکیشن‌ها دارد.

2- به‌صورت مرتب استراحت کنید

این راه ساده می‌تواند در جلوگیری از خستگی گوش بسیار مؤثر باشد؛ زیرا خستگی گوش تنها به دلیل حجم صدای بالا حاصل نمی‌شود و شنیدن مکرر یک صدای ثابت نیز می‌تواند فرد را به این ناراحتی دچار کند. گاه برای یافتن یک ایده جدید یا رفع ایرادات یک بخش از موسیقی، لازم است که آن بخش را چندین بار گوش کنید؛ اما توصیه می‌کنیم که موسیقی خود را بر روی حالت لوپ رها نکنید و اگر ایده‌ای به ذهنتان نمی‌رسد، پخش آن را موقتاً متوقف کنید.

بعد از مدتی کار بر روی پروژه، زمانی را به استراحت اختصاص دهید؛ این کار نه‌تنها مانع خستگی گوش‌های شما می‌شود، بلکه به شما در یافتن ایده‌هایی جدید برای پروژه‌تان نیز کمک می‌کند. بسیاری از ایده‌های خوب در زمان استراحت به ذهن موزیسین‌ها می‌رسند. استراحت‌های کوتاه باعث نوسازی ذهن، بروز ایده‌های جدید موسیقایی و راه‌حل‌هایی جدید برای مشکلات پروژه می‌شوند.

3- به فرایند ساخت موسیقی خود نظم ببخشید

وضع قوانین سفت و سخت برای ساخت موسیقی ممکن است باعث افت خلاقیت شما شود؛ اما کمی نظم‌بخشی به فرایند ساخت موسیقی می‌تواند این کار را بهینه‌سازی کند و از ساعت‌ها شنیدن بی‌هدف یک پروژه صوتی با حجم صدای بالا نیز جلوگیری کند.

هرچه نظم شما در روند ساخت موسیقی بیشتر باشد، سرعت شما نیز در ساخت موسیقی بالاتر می‌رود و احتمال مواجه شدن با خستگی گوش هم کاهش خواهد یافت. فهرستی از کارهایی که باید در پروژه صوتی خود انجام دهید و مطابق با آن پیش بروید. حتی می‌توانید برای هر یک از اهداف فهرست خود ضرب‌الاجل تعیین کنید و مدت زمانی خاص را به کل پروسه ساخت موسیقی اختصاص دهید. ممکن است که با این وجود نیز طبق اهداف خود پیش نروید؛ اما با این روش، از گوش دادن بی‌هدف به پروژه صوتی جلوگیری می‌کنید و به خود وقتی برای استراحت گوش و ذهنتان خواهید داد.

4- از هدفون پشت باز استفاده کنید

بسیاری از آهنگسازان ادعا می‌کنند که با استفاده از هدفون‌های پشت باز، خستگی گوش کمتری را تجربه می‌کنند.

این امر می‌تواند به این دلیل باشد که در هدفون‌های پشت باز، نسبت به هدفون‌های پشت بسته، فشار هوای بسیار کمتری در ایرکاپ به گوش وارد می‌شود و هوا آزادانه‌تر در آن حرکت می‌کند؛ همین امر نیز باعث فشار کمتر به گوش‌های کاربر می‌شود.

هدفون‌های پشت باز توانایی جلوگیری از ورود صدای محیط به گوش کاربر را ندارند و صدای آنها نیز به بیرون نشت می‌کند. این عوامل آنها را به ابزارهایی غیرکاربردی‌تر از هدفون‌های پشت بسته برای مصارف عمومی و ترکینگ در استودیوهای پر سر و صدا تبدیل می‌کند؛ اما اگر در فضایی آرام به ساخت موسیقی می‌پردازید، خرید هدفون استودیویی پشت باز را قطعاً به شما توصیه می‌کنیم. به‌علاوه، این دسته از هدفون‌ها، با تولید صدایی وسیع‌تر و طبیعی‌تر، در اکثر اوقات تجربه شنیداری بهتر و باکیفیت‌تری را نیز برای کاربر خود فراهم می‌کنند و به همین دلیل، اغلب حرفه‌ای‌ها آنها را به هدفون‌های پشت بسته ترجیح می‌دهند.

5- از چشم‌های خود نیز برای میکس استفاده کنید!

ساخت و تنظیم یک قطعه موسیقی نیازمند استفاده از حس شنوایی است؛ اما بسیاری از افراد خبره می‌توانند بخش عمده‌ای از پارامترهای صوتی را با در نظر گرفتن کلیدهای بصری موجود در نرم‌افزار آهنگسازی و به کمک چشمان خود نیز میکس کنند. این روش می‌تواند در استفاده کمتر از گوش‌ها و جلوگیری از خستگی آنها بسیار مؤثر باشد. با استفاده مداوم از ابزارهای بصری‌ نمایش فرکانس‌های صوتی مانند تحلیل‌کننده طیف فرکانس صوتی یا Spectrum Analyzer، حس بصری و حس شنوایی خود را پیوند خواهید زد و می‌توانید از ترکیب آنها در ساخت موسیقی استفاده کنید.

سخن آخر

شغل ساخت موسیقی می‌تواند باعث کم‌شنوایی شما در سنین بالاتر شود؛ اما با رعایت برخی از نکات، می‌توانید هم از ساخت موسیقی لذت ببرید و هم در سال‌های آینده دچار ضعف شنوایی نشوید. امیدواریم پس از خواندن این مقاله، بیش از پیش مواظب شنوایی خود باشید.

همچنین، اگر برای انتخاب و خرید هدفون یا تجهیزات استودیویی دیگر مانند میکروفون، میدی کنترلر، اسپیکر مانیتورینگ و کارت صدا به مشاوره تخصصی و دقیق نیاز داشتید، همواره می‌توانید روی کمک کارشناسان خبره گیتار ایران حساب کنید.