تاریخچه زیگورات
زیگورات دوراونتاش که بیشتر با نام چُغازَنبیل شناخته می‌شود، نیایشگاهی باستانی است که حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد در تمدن ایلام ساخته شد. چغا به معنی تپه و زنبیل به معنی سبد می باشد.
این زیگورات، بنای مرکزی محوطه باستانی به‌جای مانده از مجموعهٔ عیلامی دوراونتاش (شهر اونتاش) است که نزدیک شوش در استان خوزستان قرار گرفته‌است.
چغازنبیل در سال ۱۹۷۹ میلادی به عنوان نخستین اثر تاریخی از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت و معماری منحصر به فرد آن، در کنار زیگورات‌های کشف شده در میان رودان، برای باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به تاریخ و میراث فرهنگی جهانی شناخته شده‌است.
خاورشناسان چغازنبیل را قدیمی ترین عبادت گاه شناخته شده در ایران می‌دانند.
به این دلایل بازدید از چغازنبیل را به شما پیشنهاد میکنیم
- اولین اثر ثبت شده از ایران در فهرست جهانی یونسکو است.
- بزرگترین زیگورات موجود در ایران به شمار می‌رود.
- زیگورات چغازنبیل را می‌توان معادل آسیایی اهرام مصر دانست.
- یکی از نخستین ساختارهای تصفیه آب جهان را دارد.
معماری زیگورات چغازنبیل
زیگورات چغازنبیل اکنون تقریبا ۲۵ متر ارتفاع دارد. ولی تحقیقات باستان شناسی نشان داده است که ارتفاع آن تا قبل از تخریب دوبرابر این و دارای ۵ طبقه بوده است. هر ضلع این زیگورات نزدیک به ۱۰۰ متر طول دارد.
زیگورات یک ساختار مذهبی بوده که در منطقه میان رودان مانند عراق امروزی، تعداد بیشتری از آنها را می‌توانید ببینید. اما زیگورات چغازنبیل، نمونه‌ای منحصر به فرد در ایران به شمار می‌رود.
زیگورات چغازنبیل بیشتر با خشت خام و آجرهای خشت پخته شده ساخته شده است. آثاری از تزیینات و نگاره‌هایی دست ساز که به خطوط عیلامی و اکدی هستند، هم بر پیکره آن وجود دارد.
از دیگر وجوه اهمیت چغازنبیل، صنعت کاشی کاری و لعاب کاری است که هنوز آثار آن در این معبد ویران شده دیده می‌شود. همچنین برخی تحقیقات نشان می دهد که کهن ترین تصفیه خانه های آب جهان باستان در این مجموعه ایجاد شده است.
آجرنوشته‌ها و کتیبه‌های چغازنبیل نقش بسزایی در معرفی و شناخته شدن این بنای عظیم و شگرف دنیای باستان دارند. مجموعه‌ای از هزاران کتیبه که بخشی از آنها زیگورات چغازنبیل را همچون کمربندی در میان گرفته‌اند و بخشی نیز روی آثار و اشیای دیگر نوشته شده‌اند.
این کتیبه‌ها به خط و زبان عیلامی هستند. در نوشته‌ها به‌دلایل ساخت زیگورات، نام سازنده، مصالح و تزیینات اشاره شده است.
ترجمه یکی از این کتیبه‌ها چنین است:
من اونتاش نپيريشا با آجرهای طلايی رنگ، نقره‌ای رنگ، سنگ‌های عقيق سياه، سنگ‌های سفيد و سنگ‌های… اين معبد مطبق را ساختم و به خدايان نپيريشا و این‌شوشینیک از محله مقدس هديه كردم.
كسی كه آن را ويران كند و كسی كه آجرهای آن را منهدم كند، کسی كه طلا و نقره‌اش را، سنگ‌های عقيق سياه، سنگ‌های سفيد و سنگ‌های… و آجرهايش را بر دارد و به محل ديگری ببرد، باشد كه نفرين خدايان محله مقدس نپيريشا، اينشوشينک و كريريشا بر سرش نازل شود و باشد كه نسل او در زير خورشيد برچيده شود.
تاکنون چیزی در حدود ۶,۵۰۰ قطعه از این آجرها خوانده شده است و در متن تمامی آنها نام اونتاش گال دیده می‌شود و این نشان می‌دهد که این شهر و معبد، به دستور این پادشاه ساخته شده است.
چه زمانی مناسب سفر به زیگورات است!؟
منطقه خوزستان، تابستان‌های بسیار گرمی را تجربه می‌کند. پس توصیه میکنیم در فصل‌های خنک تر سال به بازدید از منطقه شوش، شوشتر و چغازنبیل بروید.
